در این مقاله قصد داریم در مورد تاریخچه پرینترها صحبت کنیم. ممکن است باور آن سخت باشد ولی تاریخچه استفاده صنعت چاپ یا پرینت به حدود 3500 سال قبل از میلاد مسیح برمیگردد! در آن زمان تمدنهای ایران و بین النهرین از مهرهای استوانهای سفالی برای ثبت اسناد خود استفاده میکردند. اما پرینترها به شکل امروزی خود پیشینه چندان زیادی ندارند و در حدود صد سال است که اختراع شده و بطور همگانی مورد استفاده قرار میگیرند. در ادامه به بررسی تاریخچه این دستگاهها خواهیم پرداخت.
به نظر میرسد کلمه چاپ که معادل پرینت در زبان لاتین میباشد، از کلمه مغولی چاو گرفته شده که به معنای قرار دادن و فشردن یک سطح بر روی سطحی دیگر میباشد. در زبان ترکی نیز کلمه چاپ به معنای کوفتن و حرکت مداوم همراه با کوبیدن است. در متون تاریخی مختلف کلمات زیادی مانند طبع و باسمه بعنوان هم معنی و مترادف آن به کار رفتهاند.
دولتهای آشور، ایران و بین النهرین را میتوان اولین استفاده کنندگان از صنعت چاپ دانست. در آن زمان روی لوحهای سفالی با استفاده از مهرهای مخصوص کلماتی را چاپ میکردند که میتوانست تا مدتی باقی بماند. چاپ کلمه نیز از مدتها قبل در چین رواج داشته است. در آثار باقیمانده از حکومت سلسه تانگ در چین، قدیمیترین نشانههای استفاده از صنعت چاپ وجود دارد. در این دوره ابتدا نقوش مورد نظر را بر روی صفحههای چوبی حکاکی کرده و سپس بر روی ابریشم چاپ میکردند.
قدیمیترین نشانهای که از چاپ موجود است، یک فرمان حکومتی مربوط به امپراطور ونتی در حدود سال 593 میلادی است که در آن پادشاه دستور میدهد برخی از تعالیم بودا بر روی ابریشم چاپ شود. استفاده از این شیوه برای چاپ کتاب مستلزم وقت بسیار زیادی بود؛ زیرا هر صفحه از کتاب باید صورت جداگانه حکاکی میشد.
کهنترین کتاب چاپی کشف شده، یک متن مذهبی است که در سال 868 میلادی چاپ شده و در غار دون هوانگ کشور چین کشف شده است. در این دوره چاپ و کتابهای چاپی در انحصار یک سری از دلالان بود ولی کم کم به سرتاسر چین گسترش پیدا کرد و به صورت یک امر رایج درآمد. بدین ترتیب کتابهای بیشتری چاپ شد و سرعت پیشرفت صنعت چاپ افزایش چشمگیری پیدا کرد.
تاریخچه اختراع اولین دستگاه پرینتر به سال 1938 میلادی برمیگردد. کارمندی به نام چستر کارلسون که در اداره خود به وظیفه کپیبرداری از متون مختلف مشغول بود، با هدف سادهتر کردن کار خود، اقدامات را برای ساخت دستگاهی که بتوان از طریق آن کپیهای متعددی از یک متن اصلی را تهیه کرد، آغاز نمود. او برای رسیدن به این هدف کارگاه کوچکی راهاندازی کرد و سرانجام در سال 1938 توانست اولین دستگاه کپی را اختراع کند.
پس از اختراع دستگاه کپی توسط کارلسون، نظر محققان و متخصصان دیگری نیز به این موضوع جلب شد و رفته رفته این دستگاهها شکل پیشرفتهتری به خود گرفتند. یکی از این محققین، گری استارت بود که با پیگیری و تکمیل ایده و تلاشها و اقدامات کارلسون، توانست تکنولوژی جدید لیزر را با ابداعات قبلی او ترکیب کند و اولین دستگاه پرینتر لیزری را اختراع کند که نقطه عطفی در تاریخچه پرینترها به شمار میرود.
اولین پرینترها بسیار حجیم بودند.
همانطور که اشاره کردیم ایرانیان از نخستین افرادی بودند که از صنعت چاپ استفاده کردند اما برای بررسی تاریخچه پرینترها در ایران، باید به دوران قاجار برگردیم؛ در آن زمان استفاده از چاپ سربی رایج بود تا اینکه اولین بار چاپ سنگی توسط میرزا صالح شیرازی در تبریز به راه افتاد. میرزا صالح که از سوی دولت برای یادگیری علوم جدید به اروپا اعزام شده بود، پس از بازگشت یک دستگاه چاپ سنگی را با خود به ایران آورد و در سال 1225 چاپخانه سنگی خود را راهاندازی کرد.
استفاده از چاپگر سنگی تا چندین سال بعد از قاجار هم تنها روش رایج چاپ در ایران بود ولی بنا بر اسناد تاریخی، اولین چاپخانه در ایران در دوران صفویان احداث شده است. در آن زمان کشیشان ارامنه و مسیحی با استفاده از روشهای مخصوص، برخی ادعیه و دعاها را بر روی سطوح مختلف چاپ میکردند؛ اما همانطور که ذکر شد استفاده از چاپگر و روشهای نوینتر چاپ در ایران به دوران قاجار باز میگردد.
اولین پرینتر الکترونیکی EP-101 نام داشت که توسط شرکت ژاپنی اپسون در سال 1968 ساخته شد. این چاپگر کوچک 164 میلی متر عرض، 102 میلی متر ارتفاع و 135 میلی متر عمق و تنها 2.5 کیلوگرم وزن داشت. این چاپگر توسط شرکت Shinshu Seiko در زمانی که آنها برای گروه Seiko کار میکردند، ساخته شد که به تازگی به وقت‌نگار رسمی بازی‌های المپیک 1964 توکیو تبدیل شده بود و به ماشینی برای چاپ زمان‌های جمع‌آوری شده از ساعت‌های خود نیاز داشت.
مسئله مهم دیگر در بررسی تاریخچه پرینترها، بررسی شرکتهای سازنده پرینتر و تاریخچه آنها میباشد. به طور کلی شرکتهای معروف زیادی در دنیا توانستهاند بعنوان سازنده پرینتر نام خود را مطرح کنند که در ادامه مطلب به صورت اجمالی نگاهی به تاریخچه این شرکتها خواهیم داشت. شرکت Brother در سال 1958 در شهر منچستر شروع به فعالیت کرد در سال 1971 توانست اولین پرینتر ماتریسی پر سرعت جهان را تولید کند. همچنین این شرکت در سال 1995 اولین دستگاه پرینتر چندکاره را تولید و به بازار عرضه کرد.
شرکت HP یکی دیگر از شرکتهای معروف و موفق دنیا در این زمینه، در سال 1934 توسط دو مهندس به نام بیل هیولت و دیو پاکارد تاسیس گردید. این شرکت توانست در سال 1984 اولین مدل از پرینترهای لیزری خود را به بازار ارائه کند. این شرکت از جمله شرکتهای بسیار موفق دنیا در زمینه تولید پرینترهای مختلف است.
یکی دیگر از شرکتهای معروف در زمینه تولید پرینتر، شرکت ریکو میباشد که در سال 1936 و توسط ریکن که یک مهندس ژاپنی بود، تاسیس شد. در ابتدا این شرکت در سال 1955 اولین دستگاه کپی خود را تولید کرده و وارد دنیای ساخت ماشین آلات پیشرفته شد. این شرکت در سال 2004 با ادغام با چند شرکت کوچک دیگر، وارد بخش تولید پرینتر شد و به سرعت توانست در این صنعت به پیشرفت برسد تا جایی که امروزه یکی از بهترین شرکتها در این زمینه به شمار میرود.
مورد بعدی شرکت سامسونگ است که نامی بسیار آشنا در زمینه طراحی و تولید لوازم خانگی و محصولات دیجیتال است. این شرکت در سال 1969 تاسیس شده و کار خود را با تولید تلویزیونهای سیاه و سفید آغاز نمود. شرکت سامسونگ در سال 1990 اولین پرینتر تک رنگ و در سال 2003 اولین پرینتر رنگی خود را تولید و عرضه کرد. همچنین از دیگر شرکتهای معتبر در زمینه تولید پرینتر میتوان به شرکت لکس مارک، OKI و یا کانن اشاره کرد.
شرکت HP از معتبرترین شرکتها در زمینه تولید پرینتر در سطح دنیا میباشد.
جمع بندی
در این نوشتار سعی کردیم به بررسی تاریخچه صنعت چاپ و تاریخچه پرینترها بپردازیم. پیشینه چاپ به 3500 سال قبل از میلاد مسیح باز میگردد. در آن زمان تمدنهایی مانند ایران و یا آشور از روشهای خاصی برای چاپ برخی کلمات بر روی لوحهای گلی استفاده میکردند. اولین دستگاه کپی در سال 1938 و توسط چستر کارلسون اختراع شد. در ایران نیز تاریخچه پرینترها و چاپ بصورت مدرن، به دوران قاجار برمیگردد که چاپ سنگی برای اولین بار توسط میرزا صالح شیرازی مورد استفاده قرار گرفت.
